Uzun süredir üzerinde çalışılan Dijital Türk Lirası'nın akıbeti, 2022 yılı Cumhurbaşkanlığı yıllık programında belli oldu. Buna göre, 2022 için programda "Blok zincir tabanlı dijital merkez bankası parası uygulamaya konulacaktır" ifadeleri yer aldı.

Dünyadaki pek çok ülke dijital ödeme sistemlerine ve Merkez Bankası Dijital Para Birimi’ne (CBDC) dönük çalışmalarını sürdürürken Türkiye’de bu alanda daha önce çeşitli testlere başladığını duyurmuştu.

Resmi Gazete’de açıklanan 2022 yılı Cumhurbaşkanlığı yıllık programında, gelecek seneye ilişkin bu çalışmaların detayları ile ilgili bilgi verildi.

Programda, “Uluslararası ticaret sisteminde kabul görecek alternatif para ve ödeme sistemleri geliştirilmesi amacıyla ülke işbirlikleri tesis edilecek ve çalışmalar sürdürülecektir” ifadesi yer aldı.

Uygulamaya konacak

Bu kapsamda hedefler şu şekilde sıralandı;

- Blok zincir tabanlı dijital merkez bankası parası uygulamaya konulacak.

- Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesi birinci faz pilot bulguları doğrultusunda, daha yaygın ve geniş katılımlı ileri aşama pilot testler yapılacak.

- Mevcut ve ileri teknolojilerin Merkez Bankası Dijital Türk Lirası gereksinimlerine uygunluklarına yönelik araştırma ve geliştirme çalışmaları sürdürülecek.

- Programlanabilir para ve çevrim dışı ödemeler katman servislerine yönelik teknolojik altyapı oluşturularak araştırma, geliştirme ve test çalışmaları yapılacak.

- Dijital Türk Lirası sisteminin ilgili diğer sistemlerle entegrasyon çalışmalarına başlanacak.”

- Bu hedefler içinse Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile TÜBİTAK görevlendirildi.

İlk faz sonuçları 2022’de. Merkez Bankası’nın önceki Başkanı Naci Ağbal, Türkiye’nin merkez bankası dijital para birimi için ‘kavramsal’ araştırma sürecinin tamamlandığını duyurmuştu.

CBDC nedir, ne işe yarar?

Dünya genelinde merkez bankaları tarafından oluşturulan, oluşturulduğu ülkenin yasal para birimini dijital olarak temsil eden ve genellikle merkeziyetsiz olan ve blok zincir altyapısını kullanan para birimlerine merkez bankası dijital para birimi (CBDC) deniyor.

Teknolojik altyapı olarak kripto paralara benzeyen CBDC'lerle kriptolar arasında bazı farklar bulunuyor. Kriptolar, tamamen merkeziyetsiz bir yapıya sahip ve herhangi bir kişi veya oluşum tarafından kontrol edilmiyor. CBDC'ler de genelde Bitcoin gibi blok zincir teknolojisine dayalı olsa da, bu blok zincir ağlarına yalnızca seçili kişi ve kurumların erişim sağlayabileceği belirtiliyor.

Aynı şekilde kripto paralar genellikle bir parasal karşılık bulundurmazken CDBC'lerin varlık karşılıkları bulunuyor. CBDC'lerin kolay para transferi ve güvenlik gibi pek çok avantaj sağlayacağı belirtiliyor.

Başka ülkeler de çalışıyor

Türkiye, dijital parayı gündeme alan ülkelerden yalnızca bir tanesi. Türkiye dışında İsveç, Bahamalar, Fransa, Filipinler, Japonya ve İsviçre dijital paraya geçişi gündeme alan ülkeler arasında. Bu ülkelerin merkez bankaları henüz test aşamasında. Nijerya ise uygulamaya ilk geçen ülkelerden biri oldu.